16-05-24 Het toneelstuk Road to Nowhere, over de schrijnende woningnood in Nederland, is vanaf 17 mei te zien op Karavaan Festival in Alkmaar. Regisseur Silke van Kamp wilde een woedende kreet laten horen, maar probeert ook mensen naar haar te laten luisteren met humor.
‘Ik wil leven, ik wil starten/ ik wil ruimte, zonder anderen/ ik wil eindelijk voor mezelf/ of juist beginnen met m’n partner.’ In het toneelstuk Road to Nowhere brengen acht jongeren verslagen deze songtekst ten gehore. Ze zijn moe door de opeenstapeling van crises die ze ervaren. Naast klimaatopwarming en een oorlog in Europa worden ze in het bijzonder geraakt door de woningcrisis (er is momenteel een landelijk tekort aan zo’n 400 duizend woningen).
Door het huizentekort blijven jongeren tussen de 18 en 30 jaar steeds langer bij hun ouders wonen, of in veel te dure en krappe studentenkamers, omdat ze geen grotere woning kunnen vinden of betalen. En door een hoge studieschuld kunnen veel gen-Z’ers, die in het vorige decennium geen studiefinanciering ontvingen en alleen geld konden lenen, ook nog eens fluiten naar een hypotheek.
Acht muziektheaterstudenten van het Arnhemse conservatorium Artez hebben de collectieve wanhoop van hun ‘pechgeneratie’ vertaald naar locatietheater. De plek waar ze hun stuk tijdens het Karavaan Festival in Alkmaar opvoeren? Op nog onbebouwde kavels aan de Hoornse Vaart, waar binnenkort luxewoningen uit de grond worden gestampt.
Punkkoor
Silke van Kamp (33), regisseur van Road to Nowhere, maakt normaal gesproken naar eigen zeggen liever tijdloze stukken. Ze gooide in de afgelopen jaren hoge ogen met onder meer Chimo zei Lila (2019), over Parijse jongeren met weinig toekomstperspectief. Het leverde haar een nominatie op voor de BNG Bank Theaterprijs. De regisseur heeft sindsdien samengewerkt met diverse toneelgezelschappen en gaat de komende jaren aan de slag bij onder andere Het Zuidelijk Toneel. Door de opleiding muziektheater van Artez werd ze gevraagd een festivalvoorstelling te creëren met derdejaarsstudenten. Toen ze hiervoor locaties ging scouten in Alkmaar, besloot ze dat de huizencrisis het hoofdonderwerp moest worden.
Via Zoom vertelt Van Kamp: ‘Ik houd niet echt van opgelegde thema’s – in dit geval was dat crises – maar toen ik op een verlaten nieuwbouwterrein belandde, voelde ik ineens een grote woede in me opkomen. Ik stond daar stil bij hoe grootschalig de woningnood eigenlijk is, en dat we er ook langzaam met z’n allen aan gewend raken. Daarom dacht ik: ik wil met de studenten hier een punkkoor neerzetten en hun woedende kreet laten horen.’
Het resultaat is echter niet alleen woede, benadrukt Tycho Nomes (21), een van de acteurs, die tevens saxofoon, gitaar en piano speelt in de voorstelling. Nomes: ‘In het theater werkt het niet als je alleen maar schreeuwt of boos bent. Dus we zoeken de nuance op en proberen ook de komische kant hiervan te laten zien.’
Van Kamp: ‘Met humor open je de harten van mensen, waardoor ze hopelijk ook beter naar je zullen luisteren.’
Zo is er in Road to Nowhere een scène waarin een flamboyante veilingmeester een aantal woningzoekende jongeren aan het publiek veilt. Ze moeten zichzelf dus verkopen om een dak boven hun hoofd te kunnen krijgen. Nomes: ‘We willen uiteindelijk een leuke voorstelling maken, maar tegelijkertijd iets serieus aankaarten. Daardoor is de humor soms best grimmig, zoals met die veiling. Want alles wat we bedoelen als grap is tegelijk een noodkreet.’
Foto: Jan Turkenburg
Oplossingen
De absurdistische scènes in dit stuk, waarin we de zoektocht van een paar jongeren naar een degelijke woning volgen, worden afgewisseld met behaaglijke koorzang. Ook daarin wordt er flink gespot met de status quo. Zo is er een nummer gewijd aan de suikeroom: ‘Misschien heb ik een sugardaddy nodig (oh daddy)/ Een mecenas, mijn messias, een appeltje voor de dorst (oh daddy).’ Iemand die ze dus in natura willen betalen, maar hoe blijft een beetje in het ongewisse. Het nummer is hoe dan ook geïnspireerd op een uitspraak van Hugo de Jonge, die vorig jaar op een bijeenkomst tegen een jonge vrouw die geen huis kon kopen, zei: ‘Rijke vriend, heb je daar al aan gedacht?’
Van Kamp: ‘Dat zijn de oplossingen die we nu krijgen voorgeschoteld. Nota bene van de minister die gaat over volkshuisvesting.’
De regisseur en de studenten hopen dat het publiek, dat per boot naar de locatie nabij een kade wordt gebracht, niet alleen zullen genieten van de muziek en het spel eromheen. Ze willen ook dat bezoekers zich nog meer bewust worden van de nijpende woonsituatie, waardoor veel jongeren een onzeker toekomstbeeld hebben – behalve degenen met rijke ouders of een sugardaddy.
Van Kamp: ‘Ik weet dat vooral oudere, welgestelde, witte mensen vaak het theater bezoeken en ik heb het idee dat ze niet weten hoe erg de situatie is. Zo is ook het aantal daklozen in de afgelopen tien jaar bijna verdubbeld, daar schrik je gewoon van. Daarom hoop ik ook dat er met deze voorstelling meer inzicht wordt gegeven in de huidige situatie, wat we ook doen door veel feiten en een historische context te geven. En ik hoop dat jongeren zich weer zullen verenigen en in opstand komen, omdat ze zich realiseren dat verandering mogelijk is.’
