NHD – Alkmaarse stadsheldin Trijn Rembrands wordt in ’muziektheatrale wandeling’ gekoppeld aan sterke hedendaagse vrouwen: ’Alle vrouwen hebben krachten in zich’

Dappere vrouwen zoals Rembrands waren er ook in het verleden ongetwijfeld veel meer, maar daarover lezen we in de geschiedenisboeken weinig terug. „Blijkbaar was het voor geschiedschrijvers in het verleden ongemakkelijk om te bedenken dat er meerdere vrouwen zijn geweest die de moed hadden om op die muur te springen”, zegt De Carvalho. „Dat vonden wij interessant, want de beeldvorming van vrouwen is nog altijd een relevant thema.”

Neem Rembrands: zij overleefde eeuwenlange geschiedschrijving wel, maar hoe? Van een vermoedelijk doodgewone vrouw werd in de loop der tijd, in de woorden van De Carvalho, ’een bloeddorstig manwijf’ gemaakt. Ze wordt zelfs de Kenau van Alkmaar genoemd. „Ze is gereduceerd tot een karikatuur. Daarmee is ze een uitzondering geworden, en minder iemand zoals alle vrouwen willen zijn. Terwijl elke vrouw krachten in zich kan vinden op momenten dat het nodig is.”

In de voorstelling vormt die gelijkenis tussen de Rembrands van toen en de Rembrands van nu de rode draad. De muur waar zij in 1573 op sprong, staat in het stuk symbool voor de stem van hedendaagse vrouwen, die nog steeds op hun eigen manier een strijd voeren.

Ook Rembrands is, hoe moedig ze in haar tijd ook was, haar stem in de loop der eeuwen kwijtgeraakt. In de consistorie van de Grote Kerk ontwaakt de stadsheldin, gespeeld door Sofieke de Kater, in haar graf. In de koptelefoons van de bezoekers ontstaat een discussie tussen Rembrands en een mannelijke geschiedschrijver. Als een marionet en bijna robotachtig beweegt Rembrands mee op wat de voice-over haar toedicht.

’Staalkabels van pezen in uw kuiten en uw nek, gelijk ene gek, bulderde ghy langs de lange muren naar benee, geen kerel die daarna nog met u vree’, klinkt het zoal. Rembrands wórdt de stem: ze maakt zich groot, spreidt haar armen, doet alsof ze brult. Dan heeft ze een helder moment. Ze rukt zich los uit haar trance en laat haar zachte, vrouwelijke kant zien. In dialoog met elektronische muziek van Ten Berge zingt de sopraan over vrijheid en over andere sterke vrouwen. Soms maakt de voice-over zich weer van haar meester. Dit tafereel gaat ongeveer een halfuur zo door, waarna Rembrands een tikkeltje mysterieus de Grote Kerk verlaat. Het publiek schuifelt er hoorbaar onder de indruk achteraan.

Tijdens een korte wandeling over de markt klinkt in de koptelefoons het 3D-geluid van kerkklokken, klinkende paardenhoeven en zwaardgevechten. Doordat het live gecomponeerde geluid letterlijk om de luisteraar heen beweegt, lijkt de zaterdagmarkt daadwerkelijk even op een scène uit de zestiende eeuw. ’Geluidskunstenaar’ Ten Berge loopt met een zendmast mee. „Het ruimtelijke geluid legt een nieuwe laag in de realiteit”, legt hij uit. „Daardoor zit je in een soort hyperbeleving. De hele omgeving wordt een decor.”

De groep loopt verder naar het Bolwerk, waar actrice De Kater op een muur wacht. Maar in plaats van Trijn is ze nu Zahra Taghlaoui, een cultureel-maatschappelijk werkster die onder meer gehuwde vrouwen helpt om in hun kracht te komen. Zelf draagt ze een hoofddoek. „Ik ben zo mooi dat niet iedereen dat hoeft te zien”, zegt ze daarover. „Het is maar net hoe je ’m invult.”

Verspreid over het Bolwerk, telkens op objecten die de stadsmuur uit 1573 symboliseren, kruipt Rembrands in de huid van nog vier sterke Alkmaarse vrouwen: wethouder Anjo van de Ven, transgender Alexandra Erné, professioneel judoka Eveline Beentjes en kaasmeisje Kirsten Zuurbier. Al hun verhalen haken in op dezelfde vragen: wat wordt er over deze vrouwen verteld en wat is hun eigen beleving? En hebben zij daarin hun stem al gevonden?

Dat levert kwetsbare, maar ook inspirerende monologen op. Zo vertelt judoka Beentjes over hoe ze zich in een overwegend mannelijke wereld altijd extra moest bewijzen, en dat zelfs haar ex-man, ook judoka, het altijd beter wist. Esmé wordt sinds haar transitie, die ze bewust openlijk doormaakte, regelmatig met de dood bedreigd. En als kaasmeisje voelt Zuurbier zich eigenlijk nooit geseksualiseerd, ondanks het beeld dat sommigen van haar beroep hebben. Tijdens het hardlopen of in de kroeg maakt ze daarentegen wel geregeld vrouwonvriendelijke situaties mee.

Het verhaal van Zuurbier is volgens De Carvalho voor veel vrouwen herkenbaar. „We voelen ons over het algemeen best vrij en geëmancipeerd, maar er zijn nog wel belangrijke stappen te zetten. Dat is een bewustwordingsproces dat we met z’n allen meemaken.”

Met de vinger wijzen naar mannen is volgens de theatermakers daarom niet de manier. „Als man ben je je er niet altijd van bewust dat je een grens overgaat”, zegt actrice De Kater. „Los van situaties die gewoon misdadig zijn, mogen we veel meer het gesprek met elkaar aangaan.” De Carvalho vult aan: „We willen vrouwen ook meegeven: het is normaal dat je in bepaalde situaties bevriest. Ook helden zijn bang. Op het moment dat we dingen bespreekbaar maken, wordt het als vrouw makkelijker om je wél uit te spreken. Net zoals Trijn een moment vond om op die muur te klimmen.”

Bron: NHD