Theaterkrant 9-08-2021, Waarom ontkennen dat je krankzinnig bent als toch niemand je gelooft? Dat je iets met eigen ogen hebt gezien, is toch geen valide argument? De dichter Ivan rest daarom geen andere conclusie dan te berusten in zijn lot wanneer hij in het gesticht de schrijver ontmoet die een ander perspectief op Pontius Pilatus wilde geven. Enkele dagen eerder ontmoette Ivan immers zelf een man die beweerde Pontius Pilatus de hand te hebben geschud.
Het is een van de verhaallijnen in De Meester en Margarita van de Russische schrijver Michail Boelgakov (1891-1940). Deze satirische roman was geruime tijd verboden in de Sovjet-Unie, maar vond al snel zijn weg naar een wereldwijd publiek. Niet in de laatste plaats door ontelbare bewerkingen, uiteenlopend van opera tot ballet, van film en televisie tot cartoon en theater. De beroemdste is ongetwijfeld die van The Rolling Stones, waarvan ‘Sympathy for the devil’ even verleidelijk als sinister begint met ‘Please allow me to introduce myself, I’m a man of wealth and taste’.
In de bewerking van Konvooi (in het talentontwikkelingsprogramma van Orkater) is Bart Sietsema net als Mick Jagger verleidelijk en sinister ineen. Wreed is hij geen moment, gevaarlijk constant. Daarvoor hoeft hij alleen maar in te spelen op de twijfels van de mannen die hij ontmoet. Sietsma geeft ze grijnzend precies het zetje dat ze nodig hebben om elke grip op de werkelijkheid te verliezen. Alleen Margarita (vol vuur gespeeld door Marit Hooijschuur) blijft ondanks alle twijfels geloven in de liefde, al kan zelfs zij de schrijver (de meester uit de titel) niet redden. Victor IJdens maakt de berusting tastbaar, de woede en groeiende wanhoop van Jacob de Groot zijn zeer overtuigend en Jasper van Hofwegen belichaamt de vertwijfeling. Alle spelers wisselen daarbij op bewonderenswaardige wijze soepel van rol als de verschillende verhalenlijnen met elkaar vervlochten raken.
Boelgakov schreef De Meester en Margarita ten tijde van de ‘zuiveringen’ van het Stalin-regime, en de link leggen naar de huidige tijd is een gemakkelijke: ook nu zijn er genoeg mensen die de wereld om zich heen niet meer begrijpen en is een voormalig dansleraar al genoeg om elk realiteitsbesef in rook op te laten gaan. De makers van Konvooi en regisseur Belle van Heerikhuizen kiezen echter niet voor een bewerking dicht op de waan van de dag, maar spelen net als Boelgakov een geraffineerd spel met universele angst en waanzin.
Dat spel spelen zij in een sober decor van Ruben Wijnstok, dat het midden houdt tussen een circuspiste en een martelwerktuig uit sciencefictionfilms, en vooral met muziek. Muziek die werkelijk geen enkele grens kent en gemakkelijk springt van showtune en musical naar duistere industrial en snoeiharde beats. In de handen van Tessa Jackson klinkt Bachs ‘Laß Ihn Kreuzigen!’ en ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ pijnlijk en verwrongen, waarbij de vijfstemmige harmonieën indruk maken, net zoals de afwisselend vermakelijke en grimmige choreografie. De stijl- en (muzikale) tijdsprongen zijn hier allerminst effectbejag, maar volkomen in overeenstemming met het literaire meesterwerk en voelen geen moment gekunsteld. Integendeel, ze versterken de surrealistische ervaring, die, in een bijgebouw van het Ketelhuis in Castricum, een krachtig slot krijgt als door een kier een enkele lichtstraal op het speelvlak valt.
Konvooi en Orkater maakten twee jaar geleden al indruk met hun bewerking van de Ilias. Deze De Meester en Margarita is daarvan de overtreffende trap en is adembenemend muziektheater. Dat belooft wat voor de toekomst.
