NRC: Boeren, bouwvakkers én rave-beats op theaterfestival Karavaan

Locatietheaterfestival Karavaan speelt op het vlak van talentontwikkeling de laatste jaren een toonaangevende rol. Door beginnende makers op de wintereditie van het festival hun eerste stappen te laten zetten, en ze vervolgens in de zomer een volwaardige voorstelling te laten ontwikkelen, heeft het festival een manier gevonden om talent tot bloei te laten komen.

Dat beperkt zich deze editie niet tot regisseurs, maar ook jonge toneelschrijvers worden voor het voetlicht gebracht. In het project De boer opworden zes auteurs gekoppeld aan evenzoveel boeren, om hen te interviewen en op basis van die gesprekken een korte monoloog te schrijven. Op en rondom een boerderij in Zuidschermer kun je drie van deze voorstellingen bijwonen.

Het interessantst is de tekst van Femke Lucia Lindemans van Halewijn, over Ibrahim, een jongen uit Amsterdam-Zuidoost die zich tot boer laat opleiden. Deze Ibrahim wordt buitengewoon innemend gespeeld door Amin Ait Bihi, die het publiek vertelt over zijn relatie met de bedrijfsleider, die hem als een zoon behandelt. In een twintigtal minuten schetst de tekst een ontroerend beeld van een jongen die met zijn droom om boer te worden een onzekere toekomst tegemoet gaat.

Het jonge theatercollectief Tenue Continu stort zich in PUT op een andere beroepsgroep: bouwvakkers. In een geestige openingsscène worden we door een nerveuze aannemer verwelkomd bij de officiële start van de bouw van een onbekend project. Op basis van haar woorden („Ik ben al 24 jaar bij dit project betrokken, dus het is er een van lange adem!”) verwacht je een scherpe satire over het leven van bouwvakkers in tijden van stikstofnormen, grondstoftekorten en woningnood.

Niets blijkt echter minder waar: Tenue Continu gebruikt de setting vooral om het over identiteit en rollenpatronen te hebben. Één van de bouwvakkers worstelt met het tonen van zijn emoties, de enige vrouwelijke bouwvakker voelt druk om zich ‘vrouwelijker’ te gedragen en kleden, en de derde, een Franse immigrant, mist zijn thuisland. Dat levert enkele aardige scènes op: als de Fransman wordt ondervraagd door een sociale wetenschapper over zijn gevoelens van isolement, worden die gevoelens juist extra benadrukt. En de slotscène, waarin de collega’s elkaar bevrijden van hun zelfopgelegde maskers, is ontroerend. Toch voelt het als een gemiste kans dat de makers in de setting van een bouwplaats het stikstofbeleid, grondstoftekorten en de woningnood links laten liggen voor een thema dat de laatste tijd toch al zo veel aandacht heeft gekregen in het theater.

In het intrigerende Ekstasis van Zephyr Brüggen komen we weer in een heel ander milieu terecht: dat van een underground clubscene. In een verloederde ruimte in het treinstation van Alkmaar zien we vijf mensen die zich overgeven aan een onaflatende technotrack. Dat is lange tijd ook alles wat er gebeurt, waardoor je oog naar de details van het dansen wordt getrokken: ieder individu danst op diens eigen manier, van een man met een doorgesnoven blik op oneindig die alleen zijn rechterbeen laat meebewegen, een vrouw in een rode jurk die vooral met haar handen beweegt, tot de vrouw in vrijetijdskleding die haar hele lichaam in de strijd gooit.

Langzamerhand ontstaat er een mysterieuze onderstroom in de voorstelling: soms staat iemand plotseling stil en staart voor zich uit, alsof het dansen een ontsnapping is aan een onverdraaglijke realiteit, waarmee ze soms toch weer worden geconfronteerd. In een plotselinge verstilling zijgen de spelers samen neer en laten ze het omgevingsgeluid tot zich doordringen – een vertrekkende trein, gebons op de trappen, vogels op de soundtrack – waarna ze toch weer aan het dansen slaan. Heel subtiel maakt Brüggen zo een droevig portret van de moderne mens, die zijn wanhoop over de wereld liever laat overstemmen door pompende beats dan dat hij contact maakt met wat er buiten zijn blikveld afspeelt.

Bron: NRC