2 maart 2015. Dag allemaal, Mijn naam is Ilse van Dijk. Ik ben festivalleider van Karavaan, wat staat voor ‘buitengewoon theater op locatie’. Karavaan is een icoon in Noord-Holland dat al 23 jaar bestaat. Sinds vorig jaar varen we een andere koers: het festival legt zich nog meer dan daarvoor toe op het leveren van een bijdrage aan de leefbaarheid en de identiteit van Noord-Holland. Dat doen we door een cultureel programma te koppelen aan domeinen als water, ruimtelijke ordening of economie.
Karavaan agendeert onderwerpen en plekken.
Het adagium daarbij is: Karavaan speelt waar NH beweegt
Dat betekent dat we thema’s en plekken opzoeken die elkaar versterken, waar een actueel thema tot zijn recht komt en waar je zo’n onderwerp met theater en andere activiteiten tot leven kan brengen.
Maar Karavaan wil ook graag in beweging zetten
Je kunt dat ook participatie noemen. We nodigen publiek en partners uit om zich actief te verhouden tot de plek en het thema. Door naar hun mening te vragen aan de stamtafel, door na voorstellingen gesprekken te voeren met publiek en kunstenaars, door ze te betrekken als vrijwilliger muzikant of spreker. Of door samen een programma-onderdeel te maken.
Cocreatie
Cocreatie is een van de pijlers waarop het festival rust. Cocreatie is gericht op het elkaar versterken van wat je doet en wilt uitdragen, waar je samen een bepaalde vorm voor bedenkt. Karavaan is het podium waar alles samen komt en waar je als publiek en als partner op een lichte maar tegelijkertijd ook verdiepende manier kunt ervaren waar het over gaat rondom het gekozen thema.
Veel instellingen, bedrijven en regionale overheden haken met enthousiasme in op het programma. Ook zij zien de waarde van een dergelijk evenement voor hun eigen doelstellingen. Het draagvlak voor Karavaan is bij het publiek én bij partners groot en groeiende. Hoe komt dat? Dat komt, denken wij, omdat Karavaan grote thema’s verbeeldt en terugbrengt naar een menselijke maat. Omdat zij dat niet alleen op het festival communiceert, maar ook daarvoor en daarna, in de diverse media en met diverse communicatiemiddelen.
Karavaan als communicatiemiddel
Noord-Holland staat voor, tijdens en na Karavaan op een bijzondere manier in de aandacht, zowel regionaal als landelijk.
Als politicus moet je stelling nemen, als kunstenaar hoeft dat niet. Kunst en kunstenaars creëren een vrije ruimte waarbij je uitgenodigd wordt je eigen standpunt in te nemen, en je te verhouden tot de thematiek en die plek. Waar er vanuit verschillende perspectieven gekeken kan worden naar een thema, waar je geraakt kan worden door theater of film, in gesprek gaat aan de stamtafel en die speciale plek herontdekt.
Thema’s
Noord-Holland is als geen andere provincie Nederland in het klein. De thema’s die Karavaan agendeert, komen voort uit wat er speelt in Noord-Holland en worden verbonden met de projecten die gerenommeerde en jonge kunstenaars uit het hele land opzetten. We werken in typische Noord-Hollandse domeinen als water, landbouw, economie en ruimtelijke ordening, die elk festival weer opduiken. Onderwerpen als de identiteit van een stad, vergrijzing, het versterken van de dijken of grenzen aan de landbouw situeren we op betekenisvolle plekken. Maar kunnen ook een voorbeeld zijn voor heel Nederland.
Karavaan kan gezien worden als een integraal instrument om de communicatie rondom belangrijke onderwerpen te voeren en om de participatie van de bevolking met deze onderwerpen mogelijk te maken. Karavaan draagt daardoor bij aan het versterken van de identiteit van Noord-Holland.
Voorbeeld Wieringermeer
Ik wil u graag een voorbeeld geven hoe het werkt. Daarvoor neem ik u mee naar vrijdag 6 juni vorig jaar. Karavaan is neergestreken op de proefboerderij Oostwaardhoeve in Slootdorp, middenin de Wieringermeer. Het is een plek waarover je van te voren zou zeggen dat er geen publiek is voor een cultureel programma. Ver weg en onbereikbaar. Niets is minder waar. Het publiek stroomt binnen. Zij lopen op het erf en gaan genieten van een streekdiner van Hollands Kroon. Daarna verdeelt het publiek zich. Het ene deel volgt boer Tom de Wit met een expeditie over de boerderij, het andere deel sluit aan bij de stamtafel. Aan de stamtafel is er een levendige discussie met boeren uit de omgeving en vertegenwoordigers van LTO. Het gaat over het gedachtegoed van Sicco Mansholt. Hij was een belangrijke motor van de schaalvergroting van het boerenbedrijf maar in het tweede gedeelte van zijn leven liep hij ook aan tegen de grenzen van de zogenaamde maakbaarheid. En hoe is het nu? Daarover hebben zij het.
Tegen half negen wordt het publiek uitgenodigd om naar de kas te gaan, waar de voorstelling Mansholt, gemaakt door de Stichting Jan Vos, speelt. Helmert Woudenberg en alle andere acteurs brengen het levensverhaal van Mansholt op indringende wijze naar voren. Na de voorstelling onstaan gesprekken en discussies en blijft het nog lang onrustig op de Oostwaardhoeve in Slootdorp.
Eenzelfde verhaal kan ik houden over ons programma in 2014 in de voormalige psychiatrische inrichting Willibrordus in Heiloo of in het voormalige Missiehuis in Hoorn.
Rol provincie
De Provincie Noord-Holland maakt zich sterk voor domeinen als water, landbouw, economie, herbestemming en ruimtelijke ordening. Wezenlijke factor voor het welslagen daarvan is de verbinding met en het draagvlak onder de Noord-Hollandse bevolking. Goede communicatie over en vormen van participatie bij dit beleid zijn cruciaal.
Ik geloof niet in alleen informatiefolders. Ik geloof niet in alleen inspraakbijeenkomsten. Ik geloof in nieuwe communicatievormen.
Karavaan zal vanaf 2016 als zelfstandige stichting het festival en projecten invulling geven. Hierdoor kan het festival nog beter dan voorheen zijn beleid vorm geven, de bedrijfsvoering op maat maken en zijn ondernemerschap inzetten. Het festival kan in deze vorm echter niet voortbestaan zonder de structurele ondersteuning van de provincie Noord-Holland. Er is een basis nodig en vooral continuïteit. Terwijl het festival aanstaande mei plaats gaat vinden, werken we nu aan 2016, 17, 18. We voeren gesprekken met gemeenten, bedrijven, theatergezelschappen, fondsen, bewoners.
Continuïteit
Zonder continuïteit is dat onmogelijk. Het is noodzakelijk dat we ook andere partners, financieel en inhoudelijk, verleiden om samen met ons het verschil te maken. Karavaan heeft bij het verwerven van additionele middelen een goede staat van dienst. Landelijke fondsen dragen tot nu toe graag bij aan het festival. Met de gemeenten wordt op dit moment gesproken over een carrousel waarbinnen een aantal regio’s structureel deelnemen.
En hoewel losse projecten waardevol kunnen zijn, kunnen ze alleen ad-hoc tot stand komen. Dan kun je niet agenderen, kun je niet werken aan draagvlak voor je onderwerpen en partners aan je verbinden door cocreatie. Kun je niet zorgen voor die gemengde financieringsmix. Kun je, met andere woorden, niet zorgen voor een zinvolle participatie.
Mijn stelling is:
Provincies versterken hun werking door kunst die zich maatschappelijk verbindt ook in de toekomst op structurele basis te ondersteunen als instrument voor communicatie en participatie van het integrale beleid.