Debat: We zijn waar we wonen. Nieuwe en oude ideeën over de binnenstad van Hoorn

Ellen Klaus, gespreksleider, opent het gesprek met de stelling: Hoorn, het nieuwe Venetië aan het Markermeer? Hoorn heeft aan de ene kant grote toeristische publiekstrekkers, beroemde en beruchte historische figuren en bijzonder erfgoed. Aan de andere kant is er een toenemende leegstand van de winkels in de binnenstad en de zorg dat de binnenstad de groeiende publieksstroom niet aankan. Ter inleiding op het gesprek zijn er twee sprekers.

De eerste spreker is Evert Verhagen, oprichter van Creative Cities. Hij adviseert en ondersteunt steden om creatiever en attractiever te worden. In die hoedanigheid was hij ook projectmanager van het Cultureel Park Westergasfabriek in Amsterdam.
Verhagen reist veel en ziet dat migratie een belangrijk onderdeel is van onze levenswijze. Reizen is belangrijk. Ondanks (en misschien wel dankzij) de vele virtuele mogelijkheden blijkt dat het reële contact met nieuwe plaatsen en mensen toeneemt.

In Amsterdam, maar ook in sommige andere Nederlandse steden hoor je de laatste tijd klachten over het toenemende toerisme. Toch zijn er van de 40 grote steden in Nederland slechts 20 die aantrekkelijk zijn voor het toerisme. En die 20 minder aantrekkelijke steden hebben te maken met krimp en verslechterende leef- en werkomstandigheden. De vraag zou dus niet moeten zijn óf we wel of geen toerisme willen, maar hoe we de stad interessant en leefbaar maken en houden mét het toerisme. In Venetië is het duidelijk dat de stad alleen een decor is voor de toeristen. De jonge Italianen die daar werken, trekken allemaal weg omdat de huizen onbetaalbaar zijn en er geen mogelijkheden zijn om hun dromen waar te maken. De vele festiviteiten in de stad dragen niet bij aan de leefbaarheid van de stad ondanks dat ze internationaal zeer gerenommeerd zijn. De afwezigheid van betaalbare huizen en de zeer beperkte mogelijkheden voor divers ondernemerschap, zorgt voor de leegloop van de stad. De balans tussen de bezoeker en naar wie hij op bezoek gaat is in Venetië zoek.
Een van de zaken die daarbij speelt is de vraag waar het geld naartoe gaat dat de toeristen in een stad spenderen. Juist wanneer je zoekt naar manieren dat de juiste toeristen hun geld spenderen aan de plaatselijke economie biedt het kansen om ook de plaatselijke bevolking te ondersteunen.

Uit onderzoek blijkt dat mensen na hun 40^ste nauwelijks meer vanuit een positieve keuze verhuizen. Om een goed bewonersbestand te hebben en te houden is het van groot belang om je te richten op de groep tussen de 20 en de 40. De aantrekkelijkheid van een stad voor jonge talentvolle mensen ligt níet in het pompen van vele miljoenen in infrastructuur en gebouwen. Veel overheden zijn geneigd hier wel veel geld in te stoppen omdat het voor de korte termijn een zichtbaar resultaat oplevert. Veel belangrijker, maar veel ongrijpbaarder, is het werken aan een mentaliteit in een stad om jonge ondernemers ruimte en mogelijkheden te geven. Verhagen pleit voor het investeren in software in plaats van hardware.
De basis voor een aantrekkelijke stad is of de stad schoon, groen en veilig is. Daarna gaat het vooral over ‘gastvrijheid’ voor jonge mensen tussen de 20 en 40 jaar. Voor die laatste groep geldt vooral: zijn er goede en betaalbare woningen en is er een goed en spannend ondernemingsklimaat.

Een van de belangrijke manieren om de stad aantrekkelijk te maken voor jonge mensen en deze jonge mensen in de stad te houden is het herbergen van hoger onderwijs. Wanneer je geen hoger onderwijs in een stad hebt, heb je een probleem. Dit is tevens een mogelijkheid om te werken aan diversiteit. Scholen trekken in de regel mensen aan uit alle sociale klassen en achtergronden.

De tweede spreker is Arnoud Ruiter, oprichter van Oranje Buiten, de strandtent op een voormalig industrieterrein aanhet Markermeer in Hoorn.
Ruiter is een bekende horecaondernemer in Hoorn. Toen hem in 2013 gevraagd werd om naast zijn restaurant in de binnenstad van Hoorn een strandpaviljoen op te zetten, zei hij gelijk ‘ja!’. Een dergelijk paviljoen was al jaren een droom. Vorig jaar werd hij eigenlijk overvallen door het succes. De behoefte aan het paviljoen bleek heel groot te zijn. Ruiter houdt een pleidooi voor Hoorn. Het is zo’n mooie stad. Het belangrijkste gemis volgens hem is dat er veel te weinig goede voorzieningen zijn voor jonge gezinnen. Hij ziet grote mogelijkheden voor de ontwikkeling van de oostkant van Hoorn. Daar zijn nu nog zoveel plekken die onontgonnen zijn. Daardoor kun je de binnenstad vergroten en daarmee ook de mogelijkheden.
Reacties uit het publiek:

• Hoorn heeft geen duidelijke identiteit. Een onderzoek heeft voorgesteld om Hoorn op te delen in Hoorn en Hoorn aan Zee. Dat biedt de mogelijkheid om voor de twee steden een eigen identiteit te ontwikkelen.
• Amsterdam trekt enorm voor jongeren uit Hoorn. Voor hun studie gaan heel veel jongeren naar Amsterdam. Velen zouden wel terug willen komen, maar doen dat niet omdat er te weinig kansen zijn om hier iets op te bouwen. De mentaliteit bij de ondernemers in Hoorn is nogal behoudend. Er is weinig ruimte voor jonge mensen om met spannende nieuwe ideeën en concepten een plek te krijgen.
• Ik mis in Hoorn de alternatieve cultuur. Er zijn weinig spannende plekken waar jonge ondernemers en kunstenaars hun werk kunnen ontwikkelen.
• In Hoorn zien ondernemers de anderen nog vaak als concurrenten. Het nieuwe ondernemen gaat juist veel meer over samenwerken en delen van kennis en mogelijkheden. Deze mentaliteitsverandering is nog niet in Hoorn doorgedrongen.
• Het is goed om trots te zijn op Hoorn en veel te doen voor zijn bewoners. Maar vergeet niet dat ontwikkeling en vernieuwing heel vaak voortkomt uit mensen die van buiten komen. Het stimuleren van de diversiteit is van levensbelang voor een stad. Veel grote bedrijven in Amerika zijn niet opgericht door autochtone maar door allochtone Amerikanen.
• Er zijn verregaande gesprekken om het Hoger Agrarisch Onderwijs naar Hoorn te halen. Maar waarschijnlijk gaat dat niet lukken, omdat de school de zekerheid moet hebben dat de klassen ook daadwerkelijk voldoende gevuld worden. Die garantie kan er in Hoorn nog niet gegeven worden.
• Een voorbeeld om meer bedrijvigheid voor jonge mensen te ontwikkelen is de ontwikkeling van De Telefooncentrale in Alkmaar. De samenwerking tussen de gemeente, ondernemers en opleidingen werpt zijn vruchten af. En het gaat niet alleen om opleidingen uit Alkmaar. De Telefooncentrale geeft een impuls aan de verduurzaamheid van de stad maar ook aan de ontwikkeling van beleid. Is dit niet een manier om opleidingen te betrekken bij de ontwikkeling van Hoorn, zonder dat de opleiding daadwerkelijk in Hoorn moet staan.
• Het is in Hoorn in de winter en ’s avonds na 11-en heel erg stil.
• Er zijn weinig plekken in Hoorn waar jongeren naartoe kunnen zonder dat ze geld hoeven uit geven. Het ontwikkelen van de ‘openbare rijkdom’ is belangrijk.
• De horeca op de Roode Steen is zo saai en meer van hetzelfde. Het is een eenheidsworst. Meer variëteit zou dit plein verrijken.
• Er zijn wel veel festivals en evenementen in Hoorn maar die gaan in de meeste gevallen allemaal over hard muziek draaien en veel drank drinken. Waarom worden er niet meer evenementen opgezet met kwaliteit? Dit trekt ook een andere doelgroep.
• Er zijn wel kleine, jonge ondernemers in Hoorn maar die werken vooral vanuit huis. Waarom kunnen we geen pop-up ondernemingen opzetten, wat tegelijkertijd een oplossing kan zijn voor de lege winkelstand.
• Er zijn teveel koopzondagen (te weinig rustdagen) en te weinig koopavonden (bevordert de gezelligheid). En waarom moet er dan op maandagochtend de vuilnis opgehaald worden? Het is de enige rust-dag in de binnenstad.

Wethouder Ben Tap bedankt de aanwezigen voor de vele nuttige ideeën voor zijn stad. Hij benadrukt dat initiatieven vooral vanuit de stad zelf moeten komen. De gemeente heeft altijd een luisterend oor als het een goed idee is. Hij benoemt ook nog het pas uitgevoerde onderzoek naar de bestedingen van de toeristen in Hoorn. Er is op dit moment inzicht in welke groepen wat waaraan besteden. Hierdoor is het mogelijk om in de toekomst nog gerichter bepaalde groepen naar Hoorn te krijgen.
In de installatie SKETCH, onderdeel van het festival, zijn nog meer ideeën, dromen en ergernissen verzameld.